واکنش برخی مسئولان ایران به کمپین "فرزندت کجاست؟"

جمعی ازمقام‌های دولتی ایران به کمپین توئیتری "فرزندت کجاست؟" پیوسته و درباره محل زندگی و موقعیت شغلی فرزندان‌شان توضیح می‌دهند. هدف این کمپین شفاف‌سازی درباره احتمال استفاده آقازده‌ها از موقعیت پدران یا مادران خود است. 

حساسیت نسبت به جایگاه و نقش "آقازاده‌ها" در جامعه ایران بالا گرفته است.

شاید نتوان به دقت روشن کرد که عبارت "آقازاده‌ها" از چه زمانی وارد بحث‌های عمومی ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی و  گزارش‌های رسانه‌ای شده است، اما می‌توان گفت از هنگامی که بحث اختلاس و فساد در دستگاه‌های حکومتی ایران بالا گرفته، موضوع "آقازاده‌ها" هم رنگ و وزن بیشتری در این مباحث پیدا کرده است.

حدود ۸ سال پیش (خرداد ۱۳۸۹) یک نماینده مجلس فاش ساخت که ۳۰۰۰ آقازاده در خارج از کشور تحصیل می‌کنند که بیشتر آنها در مقطع كارشناسی ‌ارشد و دكترا مشغول تحصیل هستند. این نماینده مجلس که "علیرضا سلیمی" نام داشت و نماینده محلات در مجلس بود، گفت مسئولان با استفاده از "رانت" و موقعیت خود در ساختار حکومت، شرایط تحصیل فرزندان خود در خارج را فراهم کرده‌اند.

اسفند ۱۳۹۶ وبسایت "تابناک" به نقل از یک استادیار دانشگاه تهران، از آمار عجیب "تحصیل ۴ هزار تن از فرزندان مسئولان" در بریتانیا خبر داد. یک ماه پیش (تیر ۱۳۹۷) هم، محمود بهمنی، رئیس بانک مرکزی در دوره محمود احمدی‌نژاد گفت: «موجودی حساب آقازاده‌ها بیش از ذخایر ارزی در خارج از کشور است.»

بهمنی ادعا کرد که "۱۴۸ میلیارد دلار موجودی حساب آقازاده‌های ما در بانک‌های خارجی است" و اضافه کرد: «ذخایر کشور ما این قدر نیست، یعنی بیش از ذخایر ارزی کشور ما موجودی حساب آقازاده‌ها در خارج از کشور است.»

بهمنی شمار آقازاده‌های خارج از کشور را ۵ هزار نفر ذکر کرد و پرسید: «این ۵ هزار آقازاده در خارج از کشور چه می‌کنند؟ گفته می‌شود ۳۰۰ نفر از آنها درس می‌خوانند. بقیه آنها چه می‌کنند؟ دولت باید به این موضوع رسیدگی کند.»

این گزارش‌ها، در کنار خبرها و گزارش‌های مربوط به ازدواج جنجالی و پرهزینه پسر مرتضی مرادیان، سفیر جمهوری اسلامی در دانمارک، اظهارات مهدی مظاهری، پسر طهماسب مظاهری، رئیس اسبق بانک مرکری در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، فیلم‌های جنجالی ساشا سبحانی، فرزند احمد سبحانی، سفیر سابق جمهوری اسلامی در مکزیک و ونزوئلا، موضوع آقازاده‌ها و رانت‌خواری آنها را به یکی از موضوع‌های جدی شبکه‌های اجتماعی تبدیل کرد.

کمپین "فرزندت کجاست؟" که در روزهای اخیر در شبکه‌ پیام‌رسان توئيتر شکل گرفته، واکنشی به سوءاستفاده احتمالی مقام‌های حکومتی از رانت قدرت برای فززندان خود و خواستار شفاف‌سازی مسئولان است.

تاکنون شماری از مقام‌های دواتی مانند؛ محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، حسام‌الدین آشنا، مشاور مطبوعاتی حسن روحانی، شهیندخت مولاوردی، دستیار حقوق شهروندی رییس جمهور، صالحی امیری، وزیر سابق ارشاد، مسعود پزشکیان معاون اول رئیس مجلس به این کمپین واکنش نشان داده و درباره وضعیت فرزندان خود توضیح داده‌اند.

ظریف: فرزندانم در ایران هستند

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در واکنش به کمپین "فرزندت کجاست؟" نوشته است، بعد از خاتمه ماموریتش در سازمان ملل متحد، فرزندانش هم تحصیلاتشان را فورا به اتمام رسانده و بیش از ۶ سال است که به ایران بازگشته‌اند و همراه خانواده‌هایشان در تهران ساکن و مشغول به کار هستند.

ظریف اضافه کرده: «پسرم لیسانس برق و فوق‌لیسانس مدیریت بازار دارد و با همسر و دخترش در تهران زندگی می‌کنند و استخدام هیچ جایی نیست و در حوزه مدیریت بازار، کار مشاوره‌ای انجام می‌دهد... عروسم دکترای نانوتکنولوژی دارد و بیشتر به تربیت فرزندش مشغول است و به طور پاره وقت در دانشگاه فعالیت دارد.»

واکنش شهیندخت مولاوردی

شهیندخت مولاوردی در پاسخ به پرسش کاربران توئیتر درباره شغل، درآمد و محل زندگی فرزندانش در حساب توییتری خود نوشت: دو دخترم؛ اولی فارغ‌التحصیل کارشناسی و کارشناسی ارشد زبان و ادبیات انگلیسی به ترتیب از دانشگاه‌های تهران و شهید بهشتی، فاقد شغل ثابت و مترجم آزاد، دومی فارغالتحصیل کارشناسی نقاشی دانشگاه هنر و مشغول مهارتآموزی در دوره آموزشی فنی و حرفهای جواهرسازی».

وضعیت فرزندان مسعود پزشکیان

توضیح مسعود پزشکیان درباره وضعیت فرزندانش ربط مستقیمی به کمپین "فرزندت کجاست؟" نداشت. او پیش از آغاز این کمپین و در پاسخ به اتهام‌های یکی از نمایندگان مجلس علیه فرزندان او در روز استیضاح علی ربیعی گفت: «من چهار فرزند داشتم که یکی از آنها فوت کرده اســت و سه فرزند دیگر دارم. همچنین سه نوه دارم که به زودی چهار نوه می‌شوند.»

پزشکیان ادامه داد: «یکی از فرزندانم مدرک PHD فیزیک خود را با معدل بالای هفده از دانشگاه شریف اخذ کرده و اکنون عضو هیئت علمی دانشــگاه سهند (تبریز) اســت. یکی دیگر از فرزندانم در حال گذراندن پایان‌نامه در مقطع PHD در رشـته برق کنترل است که بورسیه خارج بود ولی اکنون در ایران اسـت. دخترم نیز مدرک کارشناسی ارشد شیمی خود را از دانشگاه شـریف اخذ کرده و کارمند جم است که این همه دادوبیداد کردند!!»

نماینده تبریز درباره درآمد دخترش نیز گفته است: «دخترم حدود شش سال پیش کارمند جم شده و حدود چهار میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند. ایشان نه رئیس است و نه عضو هیئت مدیره، آیا این شغل دختر من خارج ازعرف است؟!!»

امیرحســین قاضیزاده هاشمی، یک نماینده دیگر مجلـس نیز با پیوستن بــه کمپین "فرزندت کجاســت؟" گفته است: «دو فرزند دارم. دخترم دبیرستانی است و پسرم دبستانی. هر دو در خانه خودمان هستند، در تهران.»

حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌مطبوعاتی حسن روحانی در واکنش به این کمپین در توییتری نوشته است: «دو پسر دارم. اولی مهندسی عمران شریف و ارشد حمل‌ونقل امیرکبیر؛ عقد کرده و به‌دنبال ادامه تحصیل است. دومی کلاس یازدهم ریاضی است.»

فرزندان صالحی امیری کجا هستند؟

رضا صاحی امیری، وزیر سابق ارشاد و رییس کنونی کمیته ملی المپیک نیز درباره فرزندانش نوشته است: «سه دختر دارم؛ دختر بزرگم ازدواج کرده است و فوق لیسانس مدیریت اجرائی دارد و هیچ شغلی دولتی یا خصوصی ندارد. دختر دوم مهندس عمران و فوق لیسانس معماری دارد هیچ اشتغال رسمی ندارد و شخصا در زمینه رشته تخصصی خود فعالیت می‌کند. دختر سوم نیز دانشجوی دانشگاه تهران است.»

پاسخ ابطحی به کمپین "فرزندت کجاست؟"

محمدعلی ابطحی، رئیس دفتر رئیس جمهور در دوره محمد خاتمی، سال‌هاست که از مسئولیت دولتی دور است. با این‌حال به پرسش کمپین "فرزندت کجاست؟" پاسخ داده و در اینستاگرام نوشته است: «در پاسخ به کمپین فرزندت کجاست که کاری در خور تقدیر است اعلام می‌کنم: من سه دختر دارم که همه در تهران هستند.»

ابطحی در ادامه نوشته است: «فائزه لیسانس مردم‌شناسی از دانشگاه تهران؛ خانه‌دار و پاره‌وقت معلم دبستان. فاطمه لیسانس بازرگانی دانشگاه علامه طباطبایی؛ خانه‌دار و هفته‌ای دو روز دورکاری در بخش پشتیبانی شرکت خصوصی استارتآپی. فریده دانشجوی سال سوم هنر در دانشگاه تهران.»

شائبه پوپولیسم؟

روزنامه "آفتاب یزد" در شماره روز دوشنبه، ۲۲ خرداد ۱۳۹۷ ضمن گزارش مفصلی درباره کمپین  "فرزندت کجاست؟" و پاسخ شماری از مقام‌ها و نمایندگان مجلس به این کمپین، در یادداشتی این کمپین را نیز  نقد کرده است. "آفتاب یزد" در یادداشت خود نوشته است که در ماهیت کمپین "فرزندت کجاست؟" لایه‌های خاصی از پوپولیسم" می‌بیند و هشدار داده که "حواسمان باشد اسیر چنین جریانی نشویم".

این روزنامه در ادامه این یادداشت انتقادی آورده است: «ممکن اســت همه فرزندان یک مسئول در واشنگتن باشند و همه فرزندان مسئول دیگر در اصفهان یا قم یا تهران و یا... از کجا معلوم که مسئول دومی به کشــور خدمت می‌کند؟ و از کجا معلوم مسئول اولی که همه فرزندانش در خارج کشور هستند خادم نیست؟ به چه دلیل اگر کسـی فرزندانش در اسلامشهر و شوش زندگی می‌کند لزوما به کشــور وفادار است و اگر فردی فرزندانش در پاریس اســت به ایران خیانت می‌کند؟»

یادداشت‌نویس روزنامه "آفتاب یزد" می‌افزاید: «من معتقدم که نباید تسلیم اینگونه فضاهای پوپولیستی شویم. چه کسی ملاک خادم و خائن بودن را حضور فرزندان مسئولین در واشنگتن و تهران تعیین کرده اســت؟ چرا باید کسی که تا کنون از کشــور خارج نشده باشد را خوب بنامیم؟ چرا فکر می‌کنیم هر کس که ثروتمند باشد فاسد است و اگر مستضعف، حتما شخص درستی است.»

اما به‌نظر می‌رسد که کمپین "فرزندت کجاست؟" در جستجوی "خائن" و "خادم" نیست بلکه دنبال شاف‌سازی درباره استفاده در واقع سوءاسفاده فرزندان مسئولان از موقعیت دولتی والدین خود در تحصیل و اشتغال است.