تاثیر ویتامین B12 بر عملکرد دستگاه عصبی یکی از موضوعات مورد توجه دانشمندان است. کمبود این ویتامین در بدن باعث بروز بیماری‌های عصبی و جسمانی می‌شود و گاه عوارضی جبران‌ناپذیر دارد.
به گزارش نشریه "روانشناسی امروز" ویتامین B12 یا "کوبالامین" یکی از ویتامینهای بسیار مهم برای تشکیل و تجدید گلبول قرمز و عملکرد مطلوب دستگاه عصبی انسان است و از این رو درمانی موثر برای کم‌خونی حاد، اختلالات و فشار روانی و افسردگی به شمار می‌رود.
در سال‌های اخیر تاثیر این ویتامین بر سیستم عصبی خودمختار که مسئول برقراری ثبات شرایط داخلی بدن می‌شود مورد بررسی قرار گرفته است. این ویتامین در تشکیل DNA، ساخت غلاف میلین (پوشش سلول‌های عصبی)، تکثیر سلولی و تولید سلول قرمز، جذب آهن و اسید فولیک موثر است.
علل کمبود ویتامین B12
درباره علل، علائم و پیامدهای کمبود ویتامین B12 پژوهش‌های بسیاری انجام شده است. شایع‌ترین دلیل کمبود ویتامین 12B نه نبود آن در مواد غذایی، بلکه اختلال در فرایند پیچیده هضم این ویتامین در دستگاه گوارش است. بیماری‌های گوناگون دستگاه گوارش چون گاستریت‌های مزمن و کم‌خونی ناشی از برداشتن کامل یا بخشی از معده، کمبود ویتامین B12 را بدنبال دارند. عواملی از قبیل رژیم گیاه‌خواری و کاهش وزن نیز می‌توانند باعث کمبود این ویتامین در بدن شوند.
پژوهش‌های کارشناسان تغذیه نشان داده است که اگرچه گیاه‌خواری رژیم غذایی سالمی است و خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد اما از آنجایی که این رژیم غذایی فاقد ویتامین B12 است گیاه‌خواران می‌بایست با مکمل‌های حاوی B12 کمبود این ویتامین را جبران کنند.
افرادی که از یبوست رنج می‌برند در اثر استفاده بیش از حد از ملین‌ها به کمبود این ویتامین در بدن دچار می‌شوند. کاهش این ویتامین در بدن کودکان و سالمندان ممکن است موجب عدم جذب مواد مغذی دیگر شود.
عوارض کمبود ویتامین B12
عوارض کمبود ویتامین B12 عبارتند از کم‌خونی، احساس ضعف و سستی و بی‌حالی، حواس‌پرتی، زوال عقل و عدم تمرکز، زخم دهان و زبان، کاهش وزن، اختلال در راه رفتن و بوی بد دهان. علائم حاد کمبود این ویتامین توهم، افسردگی، از دست دادن حافظه و پارانویا است.
اما بسیاری از این علائم ممکن است ناشی از کمبود ویتامین دیگری هم در بدن باشد. کاهش ویتامین‌هایی چون B1، B2، B6 و ویتامین C نیز ممکن است باعث کج‌خلقی و افسردگی شود. این ویتامین‌ها به وفور در میوه‌جات، برنج قهوه‌ای، کلم بروکلی، جوانه گندم، کلم بروکسل و کلم برگ یافت می‌شوند.
رابطه کمبود ویتامین B12 و بیماری آلزایمر
پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که ۲۴ میلیون از مردم سراسر جهان دچار بیماری زوال عقل هستند. نیمی از این تعداد از آلزایمر رنج می‌برند. از بین رفتن سلول‌های عصبی به مرور زمان باعث ضعف حافظه، اختلال تمرکز و تکلم می‌شود. پزشکان توصیه می‌کنند که با افزایش میزان مصرف ویتامین B12 می‌توان خطر ابتلا به بیماری‌های مغزی را کاهش داد.
جبران کمبود ویتامین B12
تامین این ویتامین مهم از طریق تغذیه و تنها از طریق فرآورده‌های حیوانی امکان‌پذیر است، بنابراین احتمال این‌که بدن به کمبود ذخیره این ویتامین دچار شود بسیار زیاد است. ویتامین B12 در کبد ذخیره می‌شود و چنانچه بدن با کمبودی مواجه شود نیاز آن به مدت سه سال با این ذخیره قابل جبران است اما کاهش ذخیره پس از طی این دوره مشکلات محسوسی را پدید می‌آورد که باید به سرعت تحت درمان قرار گیرد.
مصرف روزانه ۳ میکروگرم ویتامین B12 برای افراد بزرگسال ضروری است. اما به‌دلیل فرایند پیچیده جذب این ویتامین توسط دستگاه گوارش توصیه می‌شود ذخیره بیشتری برای تامین نیاز بدن در نظر گرفته شود.
ویتامین K از ویتامینهای ضروری بدن و ویتامینی محلول در چربی است که بدن برای جذب پروتئین، ساخت استخوان و انعقاد خون به آن نیاز دارد. ویتامین K در منابعی چون اسفناج، کاهو، محصولات لبنی و گوشت وجود دارد.
ویتامین B1 محافظت از عضلات و اعصاب را به عهده دارد و مسئول رساندن انرژی به بدن است. تمرکز بدون ویتامینB1 به شدت کاهش می‌یابد. ویتامین B1 به طور عمده در گوشت خوک، جگر، غلات، حبوبات و سیب زمینی موجود است.
بدن انسان برای تولید گلبول‌های قرمز و همچنین رشد سلولی به ویتامین B12 نیاز دارد. ویتامین B12 تقریبا به طور انحصاری در غذاهای حیوانی یافت می‌شود. این ویتامین به طور عمده در گوشت، شیر، پنیر، تخم مرغ یافت می‌شود. نخوردن فرآورده‌های حیوانی بدن را در معرض خطر ابتلا به کمبود ویتامین B12 قرار می‌دهد.
ویتامین C عامل تقویت سیستم ایمنی بدن است، از جذب آهن در بدن پشتیبانی می‌کند و در رشد بدن و بهبود زخم‌های آن موثر است. این ویتامین به طور عمده در تمام میوه‌ها، به خصوص مرکبات موجود است. کیوی، توت فرنگی، فلفل و گوجه فرنگی سرشار از ویتامین C است.
ویتامین B9 یا اسید فولیک را بسیاری به عنوان ویتامین زنان باردار می‌نامند. زنان باردار نیاز بیشتری به اسید فولیک دارند، زیرا اسید فولیک در ساختمان و اطلاعات ژنتیکی کودک نقش فراوانی دارد. کمبود ویتامین B9 می‌تواند رشد جنین را با مشکل روبرو کند. همچنین خون و سلول‌های جدید فقط با کمک اسید فولیک ساخته می‌شود. ویتامین B9 در اسفناج، کاهو، سبوس گندم و کلم به وفور یافت می‌شود.
ویتامین B6 جزو ویتامین های گروه B و از ویتامین‌هایی است که تضمین‌کننده سیستم ایمنی باثبات در بدن است. این ویتامین در بسیاری از غذاها، از جمله غلات سبوس‌دار، گوشت، جوانه گندم، کلم و آووکادو یافت می‌شود.
ویتامین B3 یا نیاسین تضمین‌کننده اعصابی قوی است و در تمام فرایندهای متابولیک نقش دارد. ویتامین B3 پوست را سالم و زیبا نگاه می‌دارد و ضد بیماری پلاگر است. نیاسین به طور عمده در گوشت، شیر و ماهی یافت می‌شود.
ویتامین E یکی از ویتامینهای محلول در چربی است. این ویتامین اثر پیشگیرانه در برابر بیماری پیشرونده آترواسکلروز، التهاب و پیری دارد. ویتامین E به طور عمده در روغن‌های گیاهی، آجیل و آووکادو یافت می‌شود.
ویتامین B2 انرژی‌زاست و با استفاده از چربی، پروتئین و کربوهیدرات انرژی تولید می‌کند. این ویتامین برای پوست و غشاهای مخاطی ضروری است. ویتامین B2 به طور عمده در شیر و فراورده‌های لبنی و همچنین تخم مرغ، غلات سبوس‌دار و قارچ یافت می‌شود.
ویتامین B7 یا بیوتین ویتامینی زیباکننده است. این ویتامین برای پوست زیبا، مو و ناخن بسیار پراهمیت است. این ویتامین سبب می‌شود که سفید شدن زودرس موها و ریزش آنها به تاخیر بیفتد. بیوتین هچنین در مراحل مختلف سوخت‌و‌ساز بدن نیز فعال است. ویتامین B7 بیشتر در تخم مرغ، آجیل و قارچ وجود دارد.
ویتامین D کمکی است برای تقویت دندان و استخوان. این ویتامین همچنین سبب تعادل و تحکیم سیستم ایمنی می‌شود. ویتامین D همچنین کاهش‌دهنده خطر ابتلا به بیماری‌های سرطان و دیابت است. ویتامین D تنها ویتامینی است که بدن می‌تواند خود آن را بسازد. این ویتامین با نور خورشید کافی در بدن ایجاد می‌شود. ویتامین D همچنین در ماهی‌های چرب و تخم مرغ به وفور یافت می‌شود.
مصرف بیش از حد ویتامین A در زمانی طولانی می‌تواند به آسیب مزمن کبدی و همچنین بیماری پوکی استخوان منجر شود. البته کسی که تغذیه‌ای طبیعی دارد به ندرت با مشکل ویتامین مازاد مواجه می‌شود. این مشکل به طور عمده زمانی اتفاق می‌افتد که شخص از مکمل‌های ویتامین استفاده می‌کند. رژیم غذایی متعادل که در آن میوه، سبزیجات، محصولات لبنی، ماهی و گوشت وجود داشته باشد، احتیاجی به ویتامینهای مصنوعی ندارد.
گرچه کمبود ویتامین‌ها در بدن زیان‌آور است، اما مصرف بیش از حد ویتامین نیز می‌تواند اثری منفی داشته باشد. بسیاری از ویتامین‌هایی که بدن به آنها احتیاجی ندارد، دفع می‌شوند. این امر به ویژه در ارتباط با ویتامینهای محلول در آب چون B1 ، B2، B3، B5، B6، B7، B9، B12 و C مصداق می‌یابد. مصرف بیش از حد ویتامینهای محلول در چربی مثل ویتامینهای A، D، E و K می‌تواند بدن را با بیماری‌های خطرناک مواجه کند.
ویتامین A از جمله عامل بینایی و تشخیص رنگ‌ها در نور کم است. ویتامین A همچنین به محافظت پوست می‌پردازد و از سیستم ایمنی بدن حمایت می‌کند. دندان‌ها، لثه و مو از ویتامین A سود می‌برند. این ویتامین از جمله در هویج، اسفناج، فلفل قرمز و زردآلو یافت می‌شود.
در سال‌های اخیر تاثیر این ویتامین بر سیستم عصبی خودمختار که مسئول برقراری ثبات شرایط داخلی بدن می‌شود مورد بررسی قرار گرفته است. این ویتامین در تشکیل DNA، ساخت غلاف میلین (پوشش سلول‌های عصبی)، تکثیر سلولی و تولید سلول قرمز، جذب آهن و اسید فولیک موثر است.
علل کمبود ویتامین B12
درباره علل، علائم و پیامدهای کمبود ویتامین B12 پژوهش‌های بسیاری انجام شده است. شایع‌ترین دلیل کمبود ویتامین 12B نه نبود آن در مواد غذایی، بلکه اختلال در فرایند پیچیده هضم این ویتامین در دستگاه گوارش است. بیماری‌های گوناگون دستگاه گوارش چون گاستریت‌های مزمن و کم‌خونی ناشی از برداشتن کامل یا بخشی از معده، کمبود ویتامین B12 را بدنبال دارند. عواملی از قبیل رژیم گیاه‌خواری و کاهش وزن نیز می‌توانند باعث کمبود این ویتامین در بدن شوند.
پژوهش‌های کارشناسان تغذیه نشان داده است که اگرچه گیاه‌خواری رژیم غذایی سالمی است و خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد اما از آنجایی که این رژیم غذایی فاقد ویتامین B12 است گیاه‌خواران می‌بایست با مکمل‌های حاوی B12 کمبود این ویتامین را جبران کنند.
افرادی که از یبوست رنج می‌برند در اثر استفاده بیش از حد از ملین‌ها به کمبود این ویتامین در بدن دچار می‌شوند. کاهش این ویتامین در بدن کودکان و سالمندان ممکن است موجب عدم جذب مواد مغذی دیگر شود.
عوارض کمبود ویتامین B12
عوارض کمبود ویتامین B12 عبارتند از کم‌خونی، احساس ضعف و سستی و بی‌حالی، حواس‌پرتی، زوال عقل و عدم تمرکز، زخم دهان و زبان، کاهش وزن، اختلال در راه رفتن و بوی بد دهان. علائم حاد کمبود این ویتامین توهم، افسردگی، از دست دادن حافظه و پارانویا است.
اما بسیاری از این علائم ممکن است ناشی از کمبود ویتامین دیگری هم در بدن باشد. کاهش ویتامین‌هایی چون B1، B2، B6 و ویتامین C نیز ممکن است باعث کج‌خلقی و افسردگی شود. این ویتامین‌ها به وفور در میوه‌جات، برنج قهوه‌ای، کلم بروکلی، جوانه گندم، کلم بروکسل و کلم برگ یافت می‌شوند.
رابطه کمبود ویتامین B12 و بیماری آلزایمر
پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که ۲۴ میلیون از مردم سراسر جهان دچار بیماری زوال عقل هستند. نیمی از این تعداد از آلزایمر رنج می‌برند. از بین رفتن سلول‌های عصبی به مرور زمان باعث ضعف حافظه، اختلال تمرکز و تکلم می‌شود. پزشکان توصیه می‌کنند که با افزایش میزان مصرف ویتامین B12 می‌توان خطر ابتلا به بیماری‌های مغزی را کاهش داد.
جبران کمبود ویتامین B12
تامین این ویتامین مهم از طریق تغذیه و تنها از طریق فرآورده‌های حیوانی امکان‌پذیر است، بنابراین احتمال این‌که بدن به کمبود ذخیره این ویتامین دچار شود بسیار زیاد است. ویتامین B12 در کبد ذخیره می‌شود و چنانچه بدن با کمبودی مواجه شود نیاز آن به مدت سه سال با این ذخیره قابل جبران است اما کاهش ذخیره پس از طی این دوره مشکلات محسوسی را پدید می‌آورد که باید به سرعت تحت درمان قرار گیرد.
مصرف روزانه ۳ میکروگرم ویتامین B12 برای افراد بزرگسال ضروری است. اما به‌دلیل فرایند پیچیده جذب این ویتامین توسط دستگاه گوارش توصیه می‌شود ذخیره بیشتری برای تامین نیاز بدن در نظر گرفته شود.
ویتامین B5 یا اسید پانتوتنیک یکی از ویتامینهای گروه B است و در مراحل مختلف سوخت‌و‌ساز بدن و تولید هورمون نقش دارد. ویتامین B5 همچنین جریان خون را کنترل می‌کند و تضمین‌کننده فرآیند سالم رشد و داشتن پوستی زیباست. این ویتامین در سبزیجات، گوشت، ماهی، محصولات لبنی و نان سبوس‌دار یافت می‌شود.
ویتامین K از ویتامینهای ضروری بدن و ویتامینی محلول در چربی است که بدن برای جذب پروتئین، ساخت استخوان و انعقاد خون به آن نیاز دارد. ویتامین K در منابعی چون اسفناج، کاهو، محصولات لبنی و گوشت وجود دارد.
ویتامین B1 محافظت از عضلات و اعصاب را به عهده دارد و مسئول رساندن انرژی به بدن است. تمرکز بدون ویتامینB1 به شدت کاهش می‌یابد. ویتامین B1 به طور عمده در گوشت خوک، جگر، غلات، حبوبات و سیب زمینی موجود است.
ویتامین C عامل تقویت سیستم ایمنی بدن است، از جذب آهن در بدن پشتیبانی می‌کند و در رشد بدن و بهبود زخم‌های آن موثر است. این ویتامین به طور عمده در تمام میوه‌ها، به خصوص مرکبات موجود است. کیوی، توت فرنگی، فلفل و گوجه فرنگی سرشار از ویتامین C است.
ویتامین B9 یا اسید فولیک را بسیاری به عنوان ویتامین زنان باردار می‌نامند. زنان باردار نیاز بیشتری به اسید فولیک دارند، زیرا اسید فولیک در ساختمان و اطلاعات ژنتیکی کودک نقش فراوانی دارد. کمبود ویتامین B9 می‌تواند رشد جنین را با مشکل روبرو کند. همچنین خون و سلول‌های جدید فقط با کمک اسید فولیک ساخته می‌شود. ویتامین B9 در اسفناج، کاهو، سبوس گندم و کلم به وفور یافت می‌شود.
ویتامین B6 جزو ویتامین های گروه B و از ویتامین‌هایی است که تضمین‌کننده سیستم ایمنی باثبات در بدن است. این ویتامین در بسیاری از غذاها، از جمله غلات سبوس‌دار، گوشت، جوانه گندم، کلم و آووکادو یافت می‌شود.
ویتامین B3 یا نیاسین تضمین‌کننده اعصابی قوی است و در تمام فرایندهای متابولیک نقش دارد. ویتامین B3 پوست را سالم و زیبا نگاه می‌دارد و ضد بیماری پلاگر است. نیاسین به طور عمده در گوشت، شیر و ماهی یافت می‌شود.
ویتامین E یکی از ویتامینهای محلول در چربی است. این ویتامین اثر پیشگیرانه در برابر بیماری پیشرونده آترواسکلروز، التهاب و پیری دارد. ویتامین E به طور عمده در روغن‌های گیاهی، آجیل و آووکادو یافت می‌شود.
ویتامین B2 انرژی‌زاست و با استفاده از چربی، پروتئین و کربوهیدرات انرژی تولید می‌کند. این ویتامین برای پوست و غشاهای مخاطی ضروری است. ویتامین B2 به طور عمده در شیر و فراورده‌های لبنی و همچنین تخم مرغ، غلات سبوس‌دار و قارچ یافت می‌شود.
ویتامین B7 یا بیوتین ویتامینی زیباکننده است. این ویتامین برای پوست زیبا، مو و ناخن بسیار پراهمیت است. این ویتامین سبب می‌شود که سفید شدن زودرس موها و ریزش آنها به تاخیر بیفتد. بیوتین هچنین در مراحل مختلف سوخت‌و‌ساز بدن نیز فعال است. ویتامین B7 بیشتر در تخم مرغ، آجیل و قارچ وجود دارد.
ویتامین D کمکی است برای تقویت دندان و استخوان. این ویتامین همچنین سبب تعادل و تحکیم سیستم ایمنی می‌شود. ویتامین D همچنین کاهش‌دهنده خطر ابتلا به بیماری‌های سرطان و دیابت است. ویتامین D تنها ویتامینی است که بدن می‌تواند خود آن را بسازد. این ویتامین با نور خورشید کافی در بدن ایجاد می‌شود. ویتامین D همچنین در ماهی‌های چرب و تخم مرغ به وفور یافت می‌شود.
مصرف بیش از حد ویتامین A در زمانی طولانی می‌تواند به آسیب مزمن کبدی و همچنین بیماری پوکی استخوان منجر شود. البته کسی که تغذیه‌ای طبیعی دارد به ندرت با مشکل ویتامین مازاد مواجه می‌شود. این مشکل به طور عمده زمانی اتفاق می‌افتد که شخص از مکمل‌های ویتامین استفاده می‌کند. رژیم غذایی متعادل که در آن میوه، سبزیجات، محصولات لبنی، ماهی و گوشت وجود داشته باشد، احتیاجی به ویتامینهای مصنوعی ندارد.
گرچه کمبود ویتامین‌ها در بدن زیان‌آور است، اما مصرف بیش از حد ویتامین نیز می‌تواند اثری منفی داشته باشد. بسیاری از ویتامین‌هایی که بدن به آنها احتیاجی ندارد، دفع می‌شوند. این امر به ویژه در ارتباط با ویتامینهای محلول در آب چون B1 ، B2، B3، B5، B6، B7، B9، B12 و C مصداق می‌یابد. مصرف بیش از حد ویتامینهای محلول در چربی مثل ویتامینهای A، D، E و K می‌تواند بدن را با بیماری‌های خطرناک مواجه کند.
ویتامین A از جمله عامل بینایی و تشخیص رنگ‌ها در نور کم است. ویتامین A همچنین به محافظت پوست می‌پردازد و از سیستم ایمنی بدن حمایت می‌کند. دندان‌ها، لثه و مو از ویتامین A سود می‌برند. این ویتامین از جمله در هویج، اسفناج، فلفل قرمز و زردآلو یافت می‌شود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر