گذرگاه زنگزور؛ باقری کنی: جمهوری اسلامی به راحتی از این موضوع نمی‌گذرد، کیهان: تنگه هرمز را ببندید

  

بی بی سی: ماجرای «گذرگاه زنگزور»، دو روز پس از توافق دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، و رهبران ارمنستان و جمهوری آذربایجان، همچنان واکنش‌ تند مقام‌های ایران و روزنامه‌های امروز صبح چاپ تهران را در پی دارد.

 علی باقری کنی، عضو شورای راهبردی روابط خارجی، شب گذشته در تلویزیون ایران گفت که «جمهوری اسلامی به‌ راحتی از موضوع زنگزور نمی‌گذرد.» او گفت: «وزارت خارجه روسیه در مورد زنگزور موضع گرفت و دیگر کشورها هم ساکت نخواهند نشست.»
تاسیس مسیر زمینی برای اتصال جمهوری آذربایجان به جمهوری خودمختار نخجوان از طریق استان سیونیک در جنوب ارمنستان در مجاورت مرزهای ایران یکی از موضوعات مهم رئیس‌جمهور آمریکا بود که روز جمعه در کاخ سفید با رهبران جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر آن توافق شد.
اگرچه توضیح بیشتری درباره این توافق‌ها داده نشده است اما عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، هم پیشتر از تغییر در مرزهای کشورهای همسایه به عنوان «خط قرمز» نام برد.
علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی ایران، نیز با انتقاد تند از این توافق گفته بود: «مگر قفقاز جنوبی یک منطقه بی‌صاحب است که ترامپ آن را اجاره کند. قفقاز یکی از حساس‌ترین نقاط جغرافیایی دنیاست و این گذرگاه نه به دالانی در مالکیت دونالد ترامپ، بلکه به گورستانی برای مزدوران ترامپ تبدیل خواهد شد.»
دولت روسیه هم اعلام کرد که تنش‌های اخیر با ایران بر سر احداث «گذرگاه زنگزور» در خاک ارمنستان ناشی از «سوءتفاهم» بوده و از شفاف‌سازی موضع خود برای جمهوری اسلامی ایران خبر داد.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، هم در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی، ارمنستان را به کارشکنی در احداث «گذرگاه زنگزور» متهم کرد.
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، هم پیشتر در دیدار با آقای پاشینیان در تهران با احداث «گذرگاه زنگزور» مخالفت کرده بود.

 واکنش‌ها به ماجرای زنگزور

 روزنامه کیهان در ستون گفت‌وشنود شماره امروز خود نوشت: روسای جمهور ارمنستان و جمهوری آذربایجان به آمریکا رفتند و در نشست سه‌جانبه با ترامپ،‌ کریدور استراتژیک «زنگزور» را برای مدت ۹۹ سال به یک شرکت نظامی آمریکایی اجاره دادند.»

 این روزنامه دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان را به «خیانت بزرگ» متهم کرده و نوشت: «این خیانت نباید از جانب ایران بی‌پاسخ بماند.»
روزنامه کیهان که مدیرش را رهبر ایران منصوب کرده است همچنین پیشنهاد داد که ایران برای مقابله می‌تواند «عبور شناورهای وابسته آمریکا و رژیم صهیونیستی را از تنگه هرمز تحریم کند.»
آرش رئیسی‌نژاد، استاد پیشین دانشگاه تهران، نیز در شبکه ایکس نوشت: «گام پس از کریدور زنگزور را در شرق و خلیج‌فارس خواهید دید.»
او می‌گوید: «چهار سال پیش همه این نکات در ایران و راه ابریشم نوین متذکر و پیامدهای ویرانگرش پیش‌بینی شده بود اما نتیجه چه بود؟ 

اخراج از دانشگاه.»
علی آهنگر، نویسنده و پژوهشگر تاریخ، هم در روزنامه هم‌میهن نوشت: «در دنیای سیاست، اقتصاد و ژئوپلیتیک، زمین‌لرزه‌ای شورآفرین افتاد... نیکول پاشینیان، اداره مرز ۴۴کیلومتری خود را برای تبدیل شدن به یک کریدور فرامرزی که قوانین خاص خودش را دارد برای ۹۹سال به ایالات متحده آمریکا سپرد و نام آن را مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی گذاشت.»
احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و کارشناس مسایل سیاسی، هم در صفحه تلگرام خود نوشت: «گر قرار است جلو احداث کریدور گرفته شود این کار باید بدون روسیه عملی شود.»
به نوشته آقای زیدآبادی،‌ ایران برای حفظ منافع و دفاع از امنیت ملی خود، نیاز به وحدت داخلی مبتنی بر مشارکت عموم مردم و استراتژی روشن و واقع‌بینانه‌ دارد. «در غیاب این دو، نه دیپلماسی راه به جایی می‌برد و نه تهدید به استفاده از نیروی نظامی و یا حتی به کارگیری آن، چاره‌ساز است.»
در صورت احداث گذرگاه زنگزوربه شکلی که روسیه و جمهوری آذربایجان می خواهند، مرز زمینی ایران و ارمنستان دستخوش تغییر خواهد شد
توضیح تصویر، در صورت احداث گذرگاه زنگزوربه شکلی که روسیه و جمهوری آذربایجان می خواهند، مرز زمینی ایران و ارمنستان دستخوش تغییر خواهد شد.

  

«گذرگاه زنگزور» کجاست؟

ایران از طریق مرزهایش با جمهوری آذربایجان و ارمنستان به قفقاز جنوبی دسترسی دارد.
برخلاف مرز ایران و جمهوری آذربابجان که حدود ۶۹۰ کیلومتر است، مرز ایران و ارمنستان تنها ۴۴ کیلومتر طول دارد.
مرز کوتاه ارمنستان با ایران میان خاک جمهوری آذربایجان و جمهوری‌ خودمختار نخجوان که بخشی از جمهوری آذربایجان است، قرار گرفته است.
استان سیونیک (که کاپان مرکز آن است)، استانی هم مرز با ایران در ارمنستان است که جمهوری آذربایجان انتظار دارد از طریق آن یک بزرگراه و ارتباط راه آهن با منطقه نخجوان برقرار کند.
طبق توافقنامه آتش‌بسی که در نوامبر ۲۰۲۰ بین روسای جمهوری ارمنستان، آذربایجان و روسیه امضا شد، قرار شد تمام مسیرهای ارتباطات اقتصادی و حمل و نقلی این منطقه باز شود.
طبق این توافق جمهوری ارمنستان امنیت ارتباطات حمل و نقل بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان با جمهوری خودمختار نخجوان را در هر دو جهت تضمین می‌کند و سرویس گارد مرزی روسیه مسئول نظارت بر این مسیر خواهد بود. جمهوری آذربایجان اصرار دارد این مسیر را «گذرگاه زنگزور» بنامد.
پیش از فروپاشی شوروی، جمهوری آذربایجان از طریق راه آهن زنگزور به نخجوان ارتباط داشت ولی با آغاز جنگ اول جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال‌ ۱۹۸۸ این مسیر قطع شد.
طی این سال‌ها جمهوری آذربایجان برای ارتباط زمینی با نخجوان از ایران و ترکیه استفاده کرده است.

BBC