احتمال آغاز روند مکانیسم ماشه علیه ایران از پنجشنبه ۶ شهریور

طبق گزارش‌ها، آلمان، فرانسه و بریتانیا ممکن است از فردا ۶ شهریور روند بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران یا مکانیسم ماشه را فعال کنند.این اقدام قرار است در صورت عدم کسب توافق با تهران در آخرین لحظات، صورت گیرد.  

 

به گزارش خبرگزاری‌ها، کشورهای موسوم به تروئیکای اروپایی (E3) ممکن است روز پنجشنبه ۶ شهریور (۲۸ اوت) روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه یا بازگرداندن تمامی تحریم‌های لغوشده سازمان ملل متحد علیه ایران را آغاز کنند. دلیل این اقدام، نبود پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای با تهران عنوان شده است.

در همین زمینه خبرگزاری رویترز گزارش داده که چهار دیپلمات غربی تأیید کرده‌اند که تروئیکای اروپایی شامل آلمان، بریتانیا و فرانسه احتمالاً از فردا پنجشنبه فعال‌سازی مکانیسم ماشه را آغاز خواهد کرد.

این منابع گفته‌اند که اروپایی‌ها امیدوارند تهران ظرف ۳۰ روز آینده تعهداتی درباره برنامه هسته‌ای خود ارائه دهد تا مانع از اجرای کامل این روند شوند. 

با فعال‌سازی مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک تمامی تحریم‌های پیشین سازمان ملل علیه ایران که در سال ۲۰۱۵ میلادی (۱۳۹۳ خورشیدی) طبق توافق اتمی برجام لغو شده بود، از جمله تحریم عمومی تسلیحاتی و مجموعه‌ای از محدودیت‌ها علیه اشخاص و نهادهای ایرانی، دوباره برقرار خواهد شد.

آلمان، فرانسه و بریتانیا پیش‌تر هشدار داده بودند، اگر جمهوری اسلامی تا پایان اوت به راه‌حلی دیپلماتیک تن ندهد، این مکانیسم را فعال خواهند کرد.

غرب نگران است که تهران در مسیر دستیابی به سلاح هسته‌ای حرکت کند. مقامات جمهوری اسلامی این مسئله را همواره رد کرده‌اند. 

شکست مذاکرات ژنو

آخرین دور گفت‌وگوها در ژنو میان دیپلمات‌های ارشد جمهوری اسلامی و نمایندگان اروپایی روز سه‌شنبه ۴ شهریور (۲۶ اوت) بدون نتیجه پایان یافت.

ایران در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی متعهد شده بود که فعالیت‌های هسته‌ای خود را به‌شدت محدود کند و در مقابل، بخشی از تحریم‌ها لغو شود. اما پس از خروج یک‌جانبه ایالات متحده آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸، تهران نیز تعهدات خود را کنار گذاشت.

بر اساس مفاد برجام، سازوکاری برای بازگرداندن تحریم‌ها پیش‌بینی شده است و این روند اکنون در آستانه اجرا قرار دارد. در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تحریم‌ها ظرف ۳۰ روز دوباره اعمال خواهند شد، مگر آنکه ایران در این مدت کوتاه درخواست‌های کشورهای اروپایی را برآورده کند.

سازوکار مکانیسم ماشه در توافق برجام پیش‌بینی شده است. مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که در سال ۲۰۱۵ میلادی برای اجرای برجام تصویب شد برخی مفاد کلیدی این توافق، از جمله امکان فعال‌‌کردن مکانیسم ماشه در اکتبر سال ۲۰۲۵ برابر با مهر ۱۴۰۴ منقضی می‌شود. 

نمایندگان تروئیکای اروپایی روز ۴ شهریور در دیدار با مقامات ایرانی از جمهوری اسلامی خواستند تا پیش از میانه اکتبر، زمانی که اختیار بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را از دست می‌دهند، دیپلماسی را احیا کند. اما به گفته سه دیپلمات اروپایی و یک دیپلمات غربی، این گفت‌وگوها به تعهدات ملموس از سوی جمهوری اسلامی منجر نشده است.یک دیپلمات غربی به رویترز گفته است: 

«مذاکرات واقعی از زمانی آغاز می‌شود که نامه رسمی به شورای امنیت ارسال شود.»

DW 

تردید درباره سلامت ترامپ با انتشار تصاویر جدید شدت گرفت ....

دویچه وله: تصاویر جدیدی از دونالد ترامپ منتشر شده که کبودی آشکار دست او را نشان می‌دهد. تصاویر مشابهی پیش‌تر هم باعث دامن‌زدن به شایعات در مورد سلامت او شده بود.

توضیحات کاخ سفید همه را قانع نکرده و گمانه‌زنی‌ها همچنان ادامه دارد. در تصاویر استقبال از لی جائه‌میونگ، رئیس‌جمهور کره جنوبی در کاخ سفید، کبودی قابل‌ توجهی روی دست راست دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ۷۹ ساله آمریکا مشاهده شده است. لکه‌های روی دست راست ترامپ قبلا نیز بارها مشاهده شده و خبرساز شده بود و گاهی به نظر می‌رسید که با آرایش پوشانده شده‌اند. وب‌سایت آمریکایی "دیلی بیست" اکنون گزارشی منتشر کرده مبنی بر این‌ که در تصاویر ترامپ هنگام بازی گلف کبودی مشابهی روی دست چپ او نیز دیده می‌شود.

لکه‌های مشاهده شده در ماه‌های اخیر بارها باعث گمانه‌زنی‌ها درباره وضعیت سلامتی ترامپ شده بود به‌ویژه آن‌که پاهای او نیز گاهی متورم به نظر می‌رسید. ترامپ در دسامبر ۲۰۲۴ در گفت‌وگو با مجله‌ آمریکایی تایم درباره کبودی دست راستش گفته بود که دلیل این کبودی صرفا "دست دادن‌های بسیار زیاد" است. با این حال، در شبکه‌های اجتماعی همچنان شایعاتی دست به دست می‌شود مبنی بر اینکه او شاید از طریق تزریق معالجه می‌شود یا به‌طور مرتب آزمایش خون می‌دهد. 

کارولین لویت، سخنگوی ترامپ دلیل کبودی‌ها را دست دادن‌های مکرر و مصرف آسپرین عنوان کرده بود. او همین توضیح را این‌بار نیز در گفت‌وگو با "هافینگتون پست" تکرار کرد. کاخ سفید در ماه ژوئیه اعلام کرده بود که ترامپ به "نارسایی وریدی مزمن"، بیماری‌ بی‌خطر در رگ‌های پا که عمدتا در افراد مسن دیده می‌شود، مبتلا است. نارسایی مزمن وریدی زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های پا نتوانند خون را به‌طور موثر به قلب بازگردانند. موضوع سلامتی ترامپ حتی در دوره قبل ریاست جمهوری او نیز مطرح بوده است. در آن دوره هم شایعات زیادی در ارتباط با وضعیت سلامتی او منتشر شده بود.

وزارت خارجه ایران: انگشت‌های ما روی ماشه است؛ مذاکرات آینده با آمریکا مسلح خواهد بود

العربیه: سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرد تهران به واشینگتن اعتماد ندارد و هرگونه گفت‌وگوی آینده از نگاه ایران «مذاکره مسلح» خواهد بود. او تأکید کرد «همه انگشت‌های ما روی ماشه است» چرا که تجربه‌های اخیر نشان داد مذاکرات می‌تواند «همزمان با برنامه‌ریزی عملیات نظامی» علیه ایران پیش برود. 

 به گزارش «ایسنا»، خطیب‌زاده در گفت‌وگو با روزنامه آلمانی «فرانکفورتر آلگماینه» هشدار داد فشارهای کنونی بر تهران اشتباه است و می‌تواند ایران را به «تصمیمات سخت» وادارد. او مدعی شد سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه حق فعال‌سازی «سازوکار ماشه» را ندارند و چنین اقدامی تنها «آخرین کارت اروپا» را مصرف می‌کند. به گفته او، اگر آمریکا بر «غنی‌سازی صفر» پافشاری کند، ایران با «مقاومت شدید» پاسخ خواهد داد.

با این حال، به گفته خطیب، تهران درباره سطح و جزئیات غنی‌سازی اورانیوم آماده گفت‌وگو است، مشروط بر آن‌که مذاکرات «نتیجه‌محور باشد».

خطیب هم‌چنین گفت اروپایی‌ها از ایران می‌خواهند مستقیم با آمریکا گفت‌وگو کند. معاون وزیر خارجه حمله نظامی اخیر به ایران را نقطه عطفی دانست که معادلات را تغییر داده و «بازگشت ساده» به میز مذاکره را ناممکن کرده است.

او گفت ایران تا چند ساعت پیش از آن حمله، با استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، در تماس بود. موضوعی که به گفته خطیب‌زاده، نشان می‌دهد «آن‌ها همزمان که با ما صحبت می‌کردند، عملیات نظامی را از قبل برنامه‌ریزی کرده بودند». او اضافه کرد در برهه‌هایی کانال مستقیم میان عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، و ویتکاف برقرار بوده است.

 خطیب‌زاده به مواضع اخیر برلین اشاره کرد و گفت صدر اعظم آلمان با پذیرش «استدلال‌های نادرست اسرائیل» مبنی بر نزدیک‌بودن فروپاشی حکومت ایران، از تل‌آویو حمایت کرده است. صدراعظم آلمان پیشتر در جریان حملات خردادماه اسرائیل به ایران گفته بود تل‌آویو «کارهای کثیف» متحدان اسرائیل را در ایران انجام می‌دهد. 

درحالی که مهلت اروپا به تهران برای دست یافتن به توافق هسته‌ای جدید تا نهم شهریور به پایان می‌رسد، وزیر خارجه ایران روز جمعه با وزرای خارجه سه کشور اروپایی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به صورت تلفنی مذاکره خواهد کرد. سه کشور اروپایی عضو «برجام» در نامه‌ای به سازمان ملل، با اعلام نقض این توافق به‌دست ایران، اعلام کرده‌ بودند که برای اجرای «مکانیسم ماشه» و بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران آماده‌اند.

افشای جزئیات نشست فوری آژانس در آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران

ایندیپندنت فارسی - مقام‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هفته آینده برای رایزنی با ایالات متحده به واشنگتن سفر خواهند کرد؛ سفری که در پی نگرانی‌ها از ناتوانی آژانس در حسابرسی از ذخایر اورانیوم جمهوری اسلامی با غنای نزدیک به سطح تسلیحاتی برنامه‌ریزی شده است. این تصمیم پس از آن گرفته شد که بازرس ارشد آژانس، به‌تازگی در تلاش برای جلب موافقت جمهوری اسلامی جهت از سرگیری نظارت‌ها ناکام ماند.

این تلاش‌ها پس از جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل در ماه ژوئن صورت گرفت. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هم هفته قبل تاکید کرده بود که «۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ایران آسیبی ندیده و از نزدیک این موضوع را با واشنگتن زیر نظر داریم.» اکنون سه دیپلمات مطلع به بلومبرگ می‌گویند آژانس به‌طور فزاینده‌ای نسبت به بازگشت بازرسان خود به ایران ناامید شده است، چرا که اخراج آن‌ها در جریان جنگ ژوئن، عملا نظارت بین‌المللی بر دامنه و اهداف برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را پایان داد. جمهوری اسلامی ایران همچنان اصرار دارد که خطرات شیمیایی و پرتوی در سایت‌هایی که از سوی آمریکا و اسرائیل بمباران شده‌اند، مانع از آن می‌شود که بازرسی‌ها از سر گرفته شود. 

در حالی که تهران به ماسیمو آپارو، رئیس بخش پادمان‌های آژانس، در تاریخ ۱۱ اوت پیشنهاد داده بود که شاید به‌زودی امکان بازدید از سایت‌های آسیب‌ندیده وجود داشته باشد ـ مانند نیروگاه اتمی بوشهر ـ اما دسترسی به مجتمع اصلی سوخت هسته‌ای ایران همچنان غیرممکن باقی مانده است. عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی نیز در گفت‌وگویی با ایرنا که روز چهارشنبه منتشر شد، گفت: «ما هنوز به نقطه قطع کامل همکاری با آژانس نرسیده‌ایم، اما همکاری‌های آینده قطعا شبیه گذشته نخواهد بود.» سرنوشت اورانیوم غنی‌شده ایران از زمان آغاز جنگ ۱۳ ژوئن، موقعیت ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا در ایران مشخص نشده است.

جمهوری اسلامی به بازرسان اطلاع داده بود که آماده انتقال این مواد نزدیک به سطح بمب به مکانی اعلام‌نشده است. 

ناتوانی در تایید وضعیت یا محل این ذخایر، تردیدها را درباره اینکه آیا حملات نظامی موفق به نابودی ظرفیت جمهوری اسلامی برای ساخت سلاح هسته‌ای شده‌اند یا خیر، تشدید کرده است. مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی در ادامه گزارش بلومبرگ آمده است که حتی اگر تصاویر ماهواره‌ای نشان دهد آن‌گونه که دونالد ترامپ بارها گفته بخش‌هایی از برنامه غنی‌سازی ایران «نابود شده» است، اما جمهوری اسلامی در صورتی که علی خامنه‌ای دستور چنین اقدامی را صادر کند، همچنان مواد و دانش لازم برای دستیابی به سلاح اتمی را در اختیار دارد. جمهوری اسلامی همواره انکار کرده که برنامه هسته‌ای‌اش اهداف نظامی دارد و بازرسان آژانس و جامعه اطلاعاتی آمریکا نیز از اوایل دهه ۲۰۰۰ تاکنون وجود یک برنامه تسلیحاتی در ایران را تایید نکرده‌اند.

به گفته دیپلمات‌ها، آژانس اکنون در حال تهیه گزارشی درباره تجربیات بازرسان در مناطق دارای خطر پرتوی است.

آن‌ها یادآور شدند که بازرسان پس از حادثه نیروگاه فوکوشیما در ژاپن حضور داشتند و همچنان در بحبوحه جنگ اوکراین نیز فعالیت می‌کنند.

نقش پایگاه "دیگو گارسیا" در "فریب ایران" توسط آمریکا

 به‌نوشتهٔ نیوزویک، تصاویر ماهواره‌ای از کاهش آرایش نیرو در پایگاه مشترک بریتانیا و آمریکا در دیگو گارسیا حکایت دارد؛ پایگاهی که به محور عملیات "سیگنال‌دهی و فریب" پنتاگون برای بازدارندگی ایران بدل شد. 

از اواخر ماه مارس، تحلیلگرانِ نشانه‌های افزایش استقرار هواگردهای نیروی هوایی آمریکا در دیگو گارسیا را رصد کردند؛ جزیره‌ای مرجانی در میانه اقیانوس هند، دور از برد اغلب موشک‌های ایرانی و مناسب برای استقرار نیروهای هوایی و دریایی ایالات متحده. به‌گفته پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، این جابه‌جایی‌ها بخشی از تلاش واشنگتن برای بازداشتن تهران و گروه‌های نیابتی‌اش بود.

نقشهٔ فریب و حملهٔ بمب‌افکن‌ها

با وجود آمادگی دیگو گارسیا، دستور حملهٔ ماه ژوئن به ایران از آنجا اجرا نشد؛ پنتاگون هفت بمب‌افکن بی–۲ را از پایگاه وایتمن در میزوری به پرواز درآورد؛ پروازی حدود ۳۰ ساعته با سوخت‌گیری هوایی و سکوت رادیویی که غافلگیری را به اوج رساند.

گروهی از هواگردهای "طعمه" نیز به گوام هدایت شدند تا نگاه ناظران را از محور اصلی منحرف کنند. در اوج تجمع در ماه مه، ترکیبی از جنگنده‌های F-15، بمب‌افکن‌های  بی–۲ و بی–۵۲، تانکرهای KC-135 و ترابری‌های C-17 در دیگو گارسیا مستقر بودند.

جوزف ووتل، ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا و رئیس سابق فرماندهی مرکزی ایالات متحده و محقق فعلی موسسه خاورمیانه، به نیوزویک گفت: «ما تقریبا اطمینان حاصل کرده بودیم که دیه‌گو گارسیا آماده است، اما در نهایت، رئیس‌جمهور طرح متفاوتی را انتخاب کرد که واقعاً بر تلاش برای حفظ امنیت متمرکز بود.»

عکس جدیدی که روز دوشنبه توسط آژانس فضایی اروپا گرفته شده، پایان نقش موقت دیه‌گو گارسیا به عنوان ابزاری برای علامت‌دهی نظامی را نشان می‌دهد. محوطه‌های پارکینگ خالی دیده می‌شوند، جایی که زمانی جنگنده‌های جت و بمب‌افکن‌های استراتژیک ایالات متحده به عنوان هشدارهای آشکار به تهران در آنجا مستقر بودند.

ارزیابی‌ها و چهره‌ها چه می‌گویند؟

برآوردهای اولیه حاکی است به تأسیسات هسته‌ای ایران آسیب وارد و برنامهٔ غنی‌سازی برای چند ماه تا چند سال به تعویق افتاده، هرچند تهدید "به‌کلی از بین نرفته" است. جوزف وتل، فرمانده پیشین ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا، گفت: «تهدید ایران همچنان محرکِ راهبرد امنیتی آمریکا خواهد بود.»

 شاهین برنجی، عضو هیئت علمی کالج جنگ نیروی دریایی آمریکا، در گفت وگو با نیوزویک تأکید کرد: «من معتقدم با توجه به آنچه در بحران گذشته اتفاق افتاد، صرفاً به این دلیل که ایالات متحده نیروهای مستقر در دیه‌گو گارسیا ندارد، به این معنی نیست که نمی‌تواند با بمب‌افکن‌های استراتژیک از خاک آمریکا به ایران حمله کند.»

به‌نوشتهٔ نیوزویک، کاهشِ نمایانِ نیرو در این جزیره الزاماً نشانهٔ تغییر اولویت‌های عملیاتی آمریکا در حوزهٔ سنتکام نیست و دیگو گارسیا همچنان یک گرهٔ راهبردی برای واشینگتن خواهد ماند.

DW 

مخالفت چین با اجرای مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی

چین با برنامه آلمان، فرانسه و بریتانیا علیه تهران برای فعال کردن مکانیسم ماشه که در حال بررسی است، مخالفت کرده است. سخنگوی وزارت خارجه چین، روز جمعه ۱۵ اوت گفت که این اقدام با هدف ازسرگیری سریع مذاکرات "مفید نیست. "آلمان، فرانسه و بریتانیا از روز چهارشنبه ۱۳ اوت (۲۲ مرداد) در جریان مذاکرات برای توافق هسته‌ای جدید، فشار بر جمهوری اسلامی را افزایش داده‌اند. 

وزرای خارجه تروئیکای اروپایی موسوم به "E3"  اعلام کردند که اگر تهران تا پایان ماه اوت "به دنبال یک راه‌حل دیپلماتیک نباشد" یا از امکان تمدید مذاکرات استفاده نکند، برلین، پاریس و لندن آماده‌اند تا مکانیسم ماشه را برای بازگرداندن تحریم‌های پیشین فعال کنند.

لین جیان، سخنگوی وزارت خارجه چین، روز جمعه ۱۵ اوت (۲۴ مرداد) اعلام کرد که "بازگرداندن تحریم‌ها به ایجاد اعتماد و رفع اختلافات کمک نمی‌کند و برای تلاش‌های دیپلماتیک با هدف ازسرگیری سریع مذاکرات مفید نیست."

‌پیش‌تر عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی روز پنجشنبه ۱۴ اوت (۲۳ مرداد) در یک گفت‌وگوی تلویزیونی گفته بود که تهران با پشتیبانی چین و روسیه تلاش می‌کند از فعال شدن "مکانیسم ماشه" توسط سه کشور اروپایی و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل جلوگیری کند.عراقچی این اقدام را یک "چالش حقوقی جدی" میان ایران و اروپا خواند و تاکید کرد که از نگاه تهران، کشورهای اروپایی "صلاحیت" استفاده از این ابزار را ندارند. 

هشدار بریتانیا، فرانسه و آلمان

بریتانیا، فرانسه و آلمان هفته گذشته به سازمان ملل اعلام کردند که اگر تا ۲۸ مهر (۱۹ اکتبر ۲۰۲۵) توافقی برای حل اختلاف بر سر برنامه هسته‌ای ایران به دست نیاید، از مکانیسم ماشه استفاده خواهند کرد. 

رسانه‌های ایرانی: مخالفت رسمی روسیه با فعال‌سازی مکانیسم ماشه

رسانه‌های ایرانی نیز همزمان خبر داده‌اند که روسیه به‌طور رسمی با برنامه تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی ایران مخالفت کرده است.

براساس این گزارش‌ نمایندگی دائمی روسیه در سازمان ملل با ارسال یادداشتی به شورای امنیت تاکید کرده که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و مفاد برجام، استفاده از مکانیسم "اسنپ‌بک" تنها زمانی مجاز است که کشور متقاضی، به‌عنوان یکی از مشارکت‌کنندگان در برجام، تمام مراحل حل‌وفصل اختلافات مندرج در بند‌های ۳۶ و ۳۷ توافق را طی کرده باشد.گزارش می‌افزاید که کشورهای اروپایی هنوز ایران مراحل را طی نکرده‌اند.

DW 

گذرگاه زنگزور؛ باقری کنی: جمهوری اسلامی به راحتی از این موضوع نمی‌گذرد، کیهان: تنگه هرمز را ببندید

  

بی بی سی: ماجرای «گذرگاه زنگزور»، دو روز پس از توافق دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، و رهبران ارمنستان و جمهوری آذربایجان، همچنان واکنش‌ تند مقام‌های ایران و روزنامه‌های امروز صبح چاپ تهران را در پی دارد.

 علی باقری کنی، عضو شورای راهبردی روابط خارجی، شب گذشته در تلویزیون ایران گفت که «جمهوری اسلامی به‌ راحتی از موضوع زنگزور نمی‌گذرد.» او گفت: «وزارت خارجه روسیه در مورد زنگزور موضع گرفت و دیگر کشورها هم ساکت نخواهند نشست.»
تاسیس مسیر زمینی برای اتصال جمهوری آذربایجان به جمهوری خودمختار نخجوان از طریق استان سیونیک در جنوب ارمنستان در مجاورت مرزهای ایران یکی از موضوعات مهم رئیس‌جمهور آمریکا بود که روز جمعه در کاخ سفید با رهبران جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر آن توافق شد.
اگرچه توضیح بیشتری درباره این توافق‌ها داده نشده است اما عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، هم پیشتر از تغییر در مرزهای کشورهای همسایه به عنوان «خط قرمز» نام برد.
علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی ایران، نیز با انتقاد تند از این توافق گفته بود: «مگر قفقاز جنوبی یک منطقه بی‌صاحب است که ترامپ آن را اجاره کند. قفقاز یکی از حساس‌ترین نقاط جغرافیایی دنیاست و این گذرگاه نه به دالانی در مالکیت دونالد ترامپ، بلکه به گورستانی برای مزدوران ترامپ تبدیل خواهد شد.»
دولت روسیه هم اعلام کرد که تنش‌های اخیر با ایران بر سر احداث «گذرگاه زنگزور» در خاک ارمنستان ناشی از «سوءتفاهم» بوده و از شفاف‌سازی موضع خود برای جمهوری اسلامی ایران خبر داد.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، هم در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی، ارمنستان را به کارشکنی در احداث «گذرگاه زنگزور» متهم کرد.
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، هم پیشتر در دیدار با آقای پاشینیان در تهران با احداث «گذرگاه زنگزور» مخالفت کرده بود.

 واکنش‌ها به ماجرای زنگزور

 روزنامه کیهان در ستون گفت‌وشنود شماره امروز خود نوشت: روسای جمهور ارمنستان و جمهوری آذربایجان به آمریکا رفتند و در نشست سه‌جانبه با ترامپ،‌ کریدور استراتژیک «زنگزور» را برای مدت ۹۹ سال به یک شرکت نظامی آمریکایی اجاره دادند.»

 این روزنامه دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان را به «خیانت بزرگ» متهم کرده و نوشت: «این خیانت نباید از جانب ایران بی‌پاسخ بماند.»
روزنامه کیهان که مدیرش را رهبر ایران منصوب کرده است همچنین پیشنهاد داد که ایران برای مقابله می‌تواند «عبور شناورهای وابسته آمریکا و رژیم صهیونیستی را از تنگه هرمز تحریم کند.»
آرش رئیسی‌نژاد، استاد پیشین دانشگاه تهران، نیز در شبکه ایکس نوشت: «گام پس از کریدور زنگزور را در شرق و خلیج‌فارس خواهید دید.»
او می‌گوید: «چهار سال پیش همه این نکات در ایران و راه ابریشم نوین متذکر و پیامدهای ویرانگرش پیش‌بینی شده بود اما نتیجه چه بود؟ 

اخراج از دانشگاه.»
علی آهنگر، نویسنده و پژوهشگر تاریخ، هم در روزنامه هم‌میهن نوشت: «در دنیای سیاست، اقتصاد و ژئوپلیتیک، زمین‌لرزه‌ای شورآفرین افتاد... نیکول پاشینیان، اداره مرز ۴۴کیلومتری خود را برای تبدیل شدن به یک کریدور فرامرزی که قوانین خاص خودش را دارد برای ۹۹سال به ایالات متحده آمریکا سپرد و نام آن را مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی گذاشت.»
احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار و کارشناس مسایل سیاسی، هم در صفحه تلگرام خود نوشت: «گر قرار است جلو احداث کریدور گرفته شود این کار باید بدون روسیه عملی شود.»
به نوشته آقای زیدآبادی،‌ ایران برای حفظ منافع و دفاع از امنیت ملی خود، نیاز به وحدت داخلی مبتنی بر مشارکت عموم مردم و استراتژی روشن و واقع‌بینانه‌ دارد. «در غیاب این دو، نه دیپلماسی راه به جایی می‌برد و نه تهدید به استفاده از نیروی نظامی و یا حتی به کارگیری آن، چاره‌ساز است.»
در صورت احداث گذرگاه زنگزوربه شکلی که روسیه و جمهوری آذربایجان می خواهند، مرز زمینی ایران و ارمنستان دستخوش تغییر خواهد شد
توضیح تصویر، در صورت احداث گذرگاه زنگزوربه شکلی که روسیه و جمهوری آذربایجان می خواهند، مرز زمینی ایران و ارمنستان دستخوش تغییر خواهد شد.

  

«گذرگاه زنگزور» کجاست؟

ایران از طریق مرزهایش با جمهوری آذربایجان و ارمنستان به قفقاز جنوبی دسترسی دارد.
برخلاف مرز ایران و جمهوری آذربابجان که حدود ۶۹۰ کیلومتر است، مرز ایران و ارمنستان تنها ۴۴ کیلومتر طول دارد.
مرز کوتاه ارمنستان با ایران میان خاک جمهوری آذربایجان و جمهوری‌ خودمختار نخجوان که بخشی از جمهوری آذربایجان است، قرار گرفته است.
استان سیونیک (که کاپان مرکز آن است)، استانی هم مرز با ایران در ارمنستان است که جمهوری آذربایجان انتظار دارد از طریق آن یک بزرگراه و ارتباط راه آهن با منطقه نخجوان برقرار کند.
طبق توافقنامه آتش‌بسی که در نوامبر ۲۰۲۰ بین روسای جمهوری ارمنستان، آذربایجان و روسیه امضا شد، قرار شد تمام مسیرهای ارتباطات اقتصادی و حمل و نقلی این منطقه باز شود.
طبق این توافق جمهوری ارمنستان امنیت ارتباطات حمل و نقل بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان با جمهوری خودمختار نخجوان را در هر دو جهت تضمین می‌کند و سرویس گارد مرزی روسیه مسئول نظارت بر این مسیر خواهد بود. جمهوری آذربایجان اصرار دارد این مسیر را «گذرگاه زنگزور» بنامد.
پیش از فروپاشی شوروی، جمهوری آذربایجان از طریق راه آهن زنگزور به نخجوان ارتباط داشت ولی با آغاز جنگ اول جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال‌ ۱۹۸۸ این مسیر قطع شد.
طی این سال‌ها جمهوری آذربایجان برای ارتباط زمینی با نخجوان از ایران و ترکیه استفاده کرده است.

BBC